Petycja "Wszyscy kontrolujmy wydatki publiczne - promocja gminy"
Promocja gmin odbywa się bez jasnych strategii i planów działań, głównie na podstawie doraźnych pomysłów i ustnych sugestii. Także wydatki planowane są raczej na podstawie budżetów z lat wcześniejszych, niż na podstawie rzeczowych analiz potrzeb promocyjnych. A na końcu nie ma systemów ewaluacji działań, więc w efekcie gminy nie wiedzą nawet, czy i w jakim stopniu wydane pieniądze przyczyniają się do budowania ich pozytywnego wizerunku. Gminy stosują się do ogólnych wytycznych zawartych w strategiach rozwoju lub planach rozwoju turystyki. W żadnym objętym kontrolą urzędzie nie opracowano odrębnego dokumentu strategicznego odnoszącego się wyłącznie do promocji danej jednostki samorządu terytorialnego - nawet jeśli na konieczność sporządzenia takiego dokumentu wskazano w obowiązujących dokumentach strategicznych. Podczas projektowania budżetu gminy nie są uwzględniane ogólne kierunki działań promocyjnych ujętych w planach długookresowego rozwoju. Gminy w przytłaczającej większości nie sporządzają też szczegółowych planów działań promocyjnych. Promocja gmin najczęściej jest jedynie realizacją schematycznych zadań, uzupełnianych pojawiającymi się często ad hoc „pomysłami” na doraźne działania promocyjne, które nie przekładają się na efektywną promocję na podstawie przemyślanej strategii. Gminy nie wytyczają docelowych efektów działań
promocyjnych.
Gminy nie monitorują całościowo realizacji działań promocyjnych, nie określają wskaźników do ich oceny i nie dokonują ewaluacji efektów tych działań, dlatego nie dysponują danymi, czy działalność promocyjna wpłynęła na poprawę wizerunku gminy i przyczyniła się do zwiększenia jej atrakcyjności i rozwoju. Na te wadliwości NIK wskazywała już w poprzednich kontrolach w tym obszarze. Wydatki planowano w budżetach gmin na podstawie wykonania budżetu w latach ubiegłych, a nie na podstawie analizy rzeczywistych potrzeb promocyjnych. Przyjęty w urzędach gminnych sposób definiowania potrzeb promocyjnych sprowadzał się do analizy ustnych sugestii, spostrzeżeń i wniosków kierowanych do wójtów przez mieszkańców i urzędników niższego stopnia. Wydatki najczęściej planowano na cykliczne imprezy okolicznościowe, publikację artykułów prasowych i zakup gadżetów promocyjnych. Ciekawym (oryginalnym) przykładem jest gmina Sandomierz, która promowała się przy okazji realizacji serialu Ojciec Mateusz. Finansowanie z budżetów promocyjnych promocję celów, które nie miały nic wspólnego z promocją, stwierdzono w połowie skontrolowanych jst. W ponad 4% jst pieniądze z budżetów promocyjnych wydatkowano np. w związku z publikacją nekrologów, zakupem mebli, stołu bilardowego i organizacją szkolenia związanego z ekologią.
NIK wskazuje na potrzebę: Prawidłowego planowania promocji gminy na podstawie analizy potrzeb i wynikających z nich celów (określonych np. w strategii rozwoju) oraz właściwego monitorowania osiąganych efektów; Dlatego Izba skierowała do kierowników skontrolowanych jst wnioski pokontrolne. Dotyczyły one przede wszystkim:
- konieczności planowania zadań dotyczących promocji gminy, na podstawie sporządzanych analiz potrzeb oraz określenia wskaźników osiągania celów i zadań promocyjnych oraz monitorowania i dokonywania analizy osiągniętych efektów działań promocyjnych,
- finansowania ze środków przeznaczonych na promocję tylko przedsięwzięć służących promocji gminy, (…)”
Tymczasem w art 7 ust. 1 pkt 18, 19 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 559 , 583) - gdzie określono expressis verbis - zadania Wójta/Burmistrza/Prezydenta - jako inter alia: „(…) Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy;
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie; (…)” - zagadnienia te określono - jako obowiązkowe zadania własne gminy.
Zatem każdy Podatnik - ma obowiązek zadawać pytanie - czy - jeśli prawdą są przytoczone wnioski NIK - można byłoby pieniądze podatników wydatkować efektywniej w tym obszarze? Wszak w obecnej - szybko zmieniającej się rzeczywistości, można korzystać z możliwości angażowania najnowszych dostępnych narzędzi i mediów pozwalających trafiać od określonych grup odbiorców , a światowi liderzy w tym względzie (część hrabstw w USA) wykorzystują już nawet sztuczną inteligencję do planowania i koordynowania długofalowych działań w tym obszarze. Tymczasem - a contrario trendom światowym - w naszych gminach - przytaczając ponownie konkluzję ze wzmiankowanego raportu NIK: "Promocja gmin odbywa się bez jasnych strategii i planów działań, głównie na podstawie doraźnych pomysłów i ustnych sugestii Także wydatki planowane są raczej na podstawie budżetów z lat wcześniejszych, niż na podstawie rzeczowych analiz potrzeb promocyjnych(…)”. Resumując - zdaniem wnioskodawcy - biorąc pod uwagę, że wydatkowane są na ten cel pieniądze Podatników - w szczególnym interesie publicznym pro publico bono jest podanie tego obszaru kontroli społecznej, procedurom sanacyjnym, czy to w trybie art. 241 KPA czy innych przepisów dot. jawności i transparentności, etc.
Foto: Pixabay
