W dniu 18 marca 2023 roku, podczas prac poszukiwawczych, które na obszarze gminy Żarów zgodnie z decyzjami Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (decyzja 1270/2022) prowadzi Żarowskie Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne "Aureus", miało miejsce odnalezienie bardzo unikatowego zabytku pochodzącego z wczesnej epoki brązu.

Artefaktem tym jest luźne znalezisko siekierki brązowej o długości 6,6 cm i szerokości ostrza 2,0 cm. Zabytek przynależy do tzw. kultury unietyckiej, a chronologicznie datowany jest na wczesną epokę brązu (lata 1800-1600 p.n.e.). Siekierka odlana została z brązu w dwuczęściowej formie niszczącej. Cechuje się podłużnym kształtem, lekko przewężonym w środku, z wyodrębnionymi brzegami a także półkulistym ostrzem i płaskim również półkolistym obuchem. Na jej powierzchni widoczne są produkty korozji, barwy turkusowej, zielonej i jasnobrunatnej (tlenki żelaza). Typologicznie zabytek zaliczany jest do siekierek typu Wrocław-Szczytniki w wariancie A. Z uwagi na swoją wielkość siekierka, zaliczana jest do okazów małych o długości wynoszącej nie więcej niż 7,0 cm i stanowi niezwykle rzadko spotykany okaz na ziemiach polskich. Podobnej wielkości egzemplarze zostały odkryte jedynie na Opolszczyźnie w miejscowości Włodzienin (gm. Branice) i Kopernikach (gm. Nysa; przechowywany w tamtejszym Muzeum Powiatowym).

Warto nadmienić, iż znalezisko jest drugim śladem bytności społeczności kultury unietyckiej na Ziemi Żarowskiej. Przeprowadzona w 2014 r. prospekcja lotnicza, zadukomentowana fotografiami satelitarnymi oraz badaniami geofizycznymi, przyniosła odkrycie w pobliżu Przyłęgowa, niezwykle interesującego stanowiska z epoki brązu. Obiekt (tzw. rondeloid) znajdujący się na mocno dominującym cyplu, przy jego południowo-zachodnim skłonie, ok. 600 m na północ od obecnego koryta Strzegomki, miał formę regularnego pierścienia o średnicy ok. 80 m z dookolnym rowem o średnicy 4-5 m w kształcie litery U. Przeprowadzone badania magnetyczne nie potwierdziły obecności budynków wewnętrznych oraz wewnętrznej palisady. Również badania wykopaliskowe dostarczyły bardzo nielicznego materiału zabytkowego, co może wskazywać, że przestrzeń ta nie była nigdy intensywnie użytkowana. Uzyskane datowania radiowęglowe sugerują, że założenie to zostało wzniesione w ciągu XVII stulecia p.n.e. przez społeczności tzw. kultury unietyckiej. Obiekt mógł pełnić funkcje społeczno-gospodarcze lub społeczno-religijne.

Cały artykułów dostępny jest na stronie internetowej Żarowskiej Izby Historycznej: http://izba.centrum.zarow.pl/artykuly/1512-unikalny-zabytek-z-epoki-brazu-odnaleziony-na-obszarze-gminy-zarow